Potloden

Geleide potloden – de grijze allrounders voor schrijven en tekenen

Hem een "grijze muis" noemen zou het potlood geen recht doen. En ook al lijkt het soms kleurloos naast zijn kleurrijke collega's en vervaagt het handschrift een beetje naast vulpennen en balpennen, het grafietpotlood is nog steeds een echte alleskunner als het gaat om schrijven, tekenen en schetsen. Het potlood is niet voor niets een van de bekendste en populairste schrijfgerei.

Waar is een potlood van gemaakt, hoe lang bestaat het al en wat maakt het speciaal? Naast antwoorden op alle belangrijkste vragen over de praktische schrijfinstrumenten, geeft deze gids ook informatie over de verschillende uitvoeringen en aspecten waar je op moet letten bij de aanschaf. Je vindt hier ook tal van praktische tips voor het gebruik van de potloden.

Wat is een potlood?

Een potlood is een populair schrijfinstrument om mee te schrijven, tekenen en schetsen. Het wordt op veel gebieden van het dagelijks leven gebruikt en heeft een vaste plek op bijna elk bureau. Kenmerkend voor een potlood, dat ook terecht grafietpotlood wordt genoemd, is het zilvergrijze schrift, dat ontstaat door de kleinste grafietdeeltjes wanneer de stift op het papier wordt gedrukt.

In tegenstelling tot andere penvarianten wordt het potlood gekenmerkt door drie essentiële kenmerken:

1. Het schrift kan snel en netjes van het papier en andere oppervlakken worden verwijderd zonder resten achter te laten met behulp van een gum.
2. De stift verslijt tijdens het schrijven en wordt dof bij gebruik. Je kunt ze weer slijpen met een sharpener of een mes.
3. Door de verschillende hardheden van de stift kunnen met een potlood verschillende grijstinten, schakeringen en lijndiktes worden gecreëerd. De respectieve handmatige druk op het papier en de vorm van de punt spelen hier ook een rol.

Waar is een potlood van gemaakt?

De structuur van een potlood is altijd identiek. De pen bestaat uit

• een vulling om te schrijven
• een koffer als houder
• een beschermende afwerking

Ook al doen de naam en het uiterlijk anders vermoeden, het lood in de pennen is beslist niet van lood. Het gebruikte materiaal is eigenlijk grafiet. Afhankelijk van de hardheidsgraad van het lood wordt er meer of minder klei aan het grafiet toegevoegd als bindmiddel. Bij meer dan 1000 graden wordt het mengsel vervolgens gebrand tot een vast lood. Voor een optimale en soepele slijtage bij het schrijven is het afgewerkt met was.

Om je vingers niet vuil te maken en tegelijkertijd het gevoelige snoer goed vast te kunnen houden, zit het in een beschermhoes van gedroogd hout. Voor de productie worden fijne groeven in dunne houten planken gefreesd, de leidingen worden erin geplaatst en verdere gegroefde planken worden erop gelijmd.

Tot slot krijgt het grafietpotlood een verflaagje. Dit is niet alleen voor het aantrekkelijke uiterlijk, maar beschermt ook tegen het binnendringen van vocht in het hout en zorgt voor een aangenaam schrijfgevoel. Dit schilderwerk wordt veelal milieuvriendelijk op waterbasis geproduceerd. Maar verven met oplosmiddelen zijn tegenwoordig ook onschadelijk voor de gezondheid - in gedachten verzonken op een pen kauwen zou daarom geen probleem moeten zijn, ongeacht het type verf.

Hoe lang bestaan potloden al?

De voorlopers van de eerste potloden waren eigenlijk van lood gemaakt: meer dan 5000 jaar geleden grepen de oude Egyptenaren bamboe en riet, goten er vloeibaar lood overheen en gebruikten ze als schrijfgerei. In de 12e eeuw verschenen potloden met loodlegeringen en een zilveren punt als zogenaamde zilveren pennen.

De eigenlijke geschiedenis van potloden begon pas in de 16e eeuw - en met een vergissing. Omdat toen een donker, vast en vlekkend materiaal werd ontdekt in putten in Noord-Engeland, ten onrechte werd aangenomen dat het looderts was. Omdat mensen al snel merkten dat het schijnbare lood goed was om te schrijven - in eerste instantie werd het gebruikt om schapen te markeren - maakten ze er de eerste "potloden" van. De verwarring dat het materiaal geenszins looderts maar grafiet was, werd pas vele jaren later opgehelderd. Maar het potlood heeft zijn valse naam nooit opgegeven en heeft die tot op de dag van vandaag behouden.

In Duitsland verscheen de eerste "Bleystefftmacher" veel later, aan het einde van de 18e eeuw. Kasper Faber was een van de eerste fabrikanten. Zijn naam is nog steeds onlosmakelijk verbonden met de potloden: hij legde toen de basis voor het bedrijf Faber-Castell, dat tot op de dag van vandaag bekend is.

Waar kunnen potloden voor worden gebruikt?

Potloden kunnen op veel verschillende manieren worden gebruikt. Hier zijn de belangrijkste voorbeelden van gebruik:

• Schrijven op kantoor en in het dagelijks leven

Ze worden dagelijks gebruikt voor het schrijven van notities en allerlei soorten teksten. Potloden behoren daarom natuurlijk tot de standaarduitrusting op kantoor en zijn ook een schrijfinstrument dat in de privésfeer niet mag ontbreken.

• School

Potloden zijn een must-have in elke etui op school. Terwijl de jongsten hun eerste schrijfpogingen doen, gebruiken de oudere leerlingen ze om essays te schrijven, problemen op te lossen en ook om de pennen te gebruiken om te tekenen tijdens tekenlessen.

• Kunst en design

De grafietpotloden vervullen een belangrijke taak op artistiek gebied. De mogelijkheid om verschillende tinten, texturen en lijndiktes te creëren, creëert realistische tekeningen, schetsen en verbluffende kunstwerken.

• technisch teken

Architecten, ingenieurs en tekenaars gebruiken bij voorkeur puntpotloden om plannen, schetsen en constructies te maken.

• Ambachtelijk

Een potlood is een belangrijk hulpmiddel voor elke vakman en doe-het-zelver om markeringen en meetpunten aan te brengen, voor voorbereidende tekeningen en korte aantekeningen.

Wat zijn de voordelen van potloden?

Het is om verschillende redenen de moeite waard om altijd minstens één potlood bij de hand te hebben. Dit zijn de belangrijkste voordelen:

• Potloden kunnen op veel verschillende gebieden worden gebruikt voor schoon en snel schrijven, tekenen en schetsen.
• De toepassing is ongecompliceerd en zeer eenvoudig en is intuïtief. Zowel rechtshandige als linkshandige mensen kunnen zonder problemen potloden gebruiken.
• Potloden zorgen voor foutcorrectie in een handomdraai. Een gum is een snelle en effectieve manier om fouten te wissen en wijzigingen en aanpassingen aan te brengen. Een gewiste plek kan met elke pen worden overschreven.
• Vergeleken met vulpennen, fineliners en balpennen is een potlood een goedkoop schrijfinstrument.
• Een potlood is erg effectief. Afhankelijk van het gebruik kun je met je vulling tussen de 20 en maximaal 50 kilometer schrijven – dat is hoeveel de vulling van een balpen of de cartridge van een @fountainer:: {assortiment#03~10~05~~~}@ niet.
• De potloden zijn zeer gevarieerd, vooral door de verschillende hardheidsgraden. Ze kunnen worden gebruikt om verschillende grijstinten en tinten te creëren.
• Potloden zijn verbruiksartikelen en daarom milieuvriendelijke schrijfinstrumenten die geen afval genereren.
• Potloden hebben geen speciale opslagvereisten. Ongeacht de bewaaromstandigheden schrijft een potlood jaren later nog steeds feilloos. Het schrift vervaagt ook niet op het papier.

Welke hardheidsgraden zijn er voor potloden?

Als je beter kijkt, zul je de bijna cryptische afkortingen op de potloden hebben opgemerkt. Een "HB" is hier bijzonder gebruikelijk. De letters kunnen ook afzonderlijk worden gevonden als "H" of "B". Soms kom je ze zelfs tegen vergezeld van een nummer. Er zijn in totaal 20 afkortingen als zogenaamde hardheidsgraden, die de respectieve hardheids- of zachtheidsgraad aangeven. Dit is een Europees uniform systeem waar de meeste fabrikanten zich aan houden. Er is echter geen internationale standaard voor hardheidsgraden.

Qua hardheid wordt in eerste instantie onderscheid gemaakt tussen drie basissterktes

• zacht (B)
• middelhard (HB of F)
• hard (H)

De cijfers bij de letters geven de sterkte van elke eigenschap aan. Zo is een 7B potlood beduidend zachter dan een 2B potlood, terwijl een 5H model harder schrijft dan een 3H potlood. Hier is een overzicht van de beschikbare hardheidsgraden en hun afkortingen:

Eigenschappen Afkorting / aanduiding mogelijke hardheidsgraden zeer zacht en zwart B (zwart) 4B, 5B, 6B, 7B, 8B, 9B zacht en zwart B (zwart) B, 2B, 3B middelhard en donkergrijs HB (hard zwart) en F (stevig) HB hard en grijs Hard (H) H, 2H zeer hard en lichtgrijs Hard (H) 3H, 4H, 5H, 6H, 7H, 8H, 9H

Of een potloodstift eerder zacht of eerder stevig is, hangt af van de respectieve verhouding van grafiet en klei. Hierbij geldt: hoe hoger het kleigehalte en hoe lager het grafietgehalte, hoe harder, dunner en helderder de pen schrijft. De slijtage of slijtage is in dit geval ook relatief laag. Omgekeerd is bij een hoog aandeel grafiet de hardheidsgraad erg zacht. Er verschijnen aanzienlijk dikkere en zwarte lijnen.

Welke hardheidsgraad is geschikt voor mij?

Als u een potlood optimaal wilt gebruiken voor uw eigen behoeften, doet u er goed aan om de hardheidsgraad nader te bekijken. Ter oriëntatie zijn hier enkele typische toepassingsgebieden voor de verschillende hardheidsgraden:

• middelharde potloden (HB)

De gebruikelijke standaardmodellen hebben de hardheidsgraad HB. Voor dagelijks gebruik zijn ze ideaal voor het schrijven van notities en het tekenen van lijnen. De middelharde punt is ook gemakkelijk te slijpen en de tekst op het papier te wissen. Op artistiek gebied doen vooral beginners er goed aan om de HB-pennen te gebruiken.

• harde potloden (H)

De harde potloden zijn geschikt voor uiterst precieze en dunne lijnen en streken. Daarom zijn ze altijd in trek als het gaat om tekenen tot op de millimeter nauwkeurig, zoals bijvoorbeeld op grafisch en technisch gebied. Met de H-Pencils kun je ook lichte tinten in tekeningen aanbrengen.

Als u hard drukt, kunt u het schrift niet meer zonder resten van het papier verwijderen, omdat de harde stift er direct in drukt en blijvende sporen achterlaat. Als u ruw papier gebruikt, kunt u het beste een hard potlood gebruiken, aangezien de slijtage op dit oppervlak het grootst is.

• zachte potloden (B)

De rijke zwarte en dikke lijnen van de zachte B-potloden zijn ideaal voor artistiek en creatief werk, om sterke en expressieve contrasten te creëren en om zachte lijnen te trekken. De tekenpotloden zijn bijzonder geschikt voor fijn en dun tekenpapier. De slijtage is relatief hoog, zodat slijpen vaker nodig is dan bij de andere stiften. Gum is het minst effectief met zachte potloden.

Welke andere onderscheidende kenmerken zijn er in potloden?

Ook al lijken de potloden allemaal erg op elkaar, naast de mate van hardheid zijn er nog andere aspecten waarin de potloden van elkaar verschillen. Dit zijn:

• de vorm en grootte
• de apparatuur (bijv. gum)
• het ontwerp
• de verpakkingsgrootte

De klassieke vorm van een potlood is zeshoekig. Deze vorm heeft zich bewezen doordat hij goed en stabiel in de hand ligt en de pen niet van tafel kan rollen. Driehoekige en ronde potloodvormen daarentegen zijn populair bij kinderen. Deze zijn ook verkrijgbaar als zogenaamde jumbopennen met een grotere diameter van rond de 10 tot 11 mm. Ter vergelijking: de gebruikelijke diameter is ongeveer 5 tot 8 mm.

Een gum is een essentieel accessoire voor elk potlood. Het is dan ook niet verwonderlijk dat beide vaak als duo of als 2-in-1-oplossing worden aangeboden. Bij veel potloodmodellen is de gum praktisch direct aan het uiteinde van de pen bevestigd.

Zelfs als de tekenpennen geen ergonomische vorm hebben, hebben vooral de modellen voor beginners graag een met rubber beklede greepzone (bijvoorbeeld in de vorm van knoppen) voor een betere grip.

Terwijl het schrift op de meeste potloden licht glinstert op het papier, zijn er ook speciale, matte modellen (bijv. de "Pitt Graphite Matt" van Faber-Castell) waarvan het schrift geen lichtreflecties op het vel veroorzaakt.

In tegenstelling tot kleurpotloden komt de kleur van het etui niet noodzakelijkerwijs overeen met de kleur van het schrift - de afwerking hoeft dus niet zilvergrijs te zijn. Je krijgt de pennen in talloze verschillende kleuren en designs naar jouw smaak. Er zijn ook enkele optisch zeer typische potloodvertegenwoordigers met herkenningswaarde. Denk hierbij aan de geel met zwart gestreepte modellen van Staedtler en de zilverkleurige pennen met zwarte knoppen voor een goede grip van de fabrikant Faber-Castell.

De koker van de potloden kan vaak op verzoek worden gepersonaliseerd en bijvoorbeeld worden bedrukt met een logo en een bedrijfsnaam, maar kan ook worden gebruikt als give-away en relatiegeschenk.

Als je maar één potlood nodig hebt, krijg je natuurlijk de solist. Vaker worden de pennen echter in een set aangeboden samen met andere soortgenoten. Of het ene model van hetzelfde type staat naast het andere in een pakket (bijvoorbeeld een hoogwaardige metalen koffer) of het hele scala aan verschillende hardheden zit erin. In één verpakkingseenheid zitten vaak twaalf potloden.

Welke speciale potloden zijn er?

Sommige potloden onderscheiden zich van andere modellen in één of meerdere eigenschappen op een bijzondere manier dat ze zelfs een eigen naam hebben gekregen. Dit zijn de "speciale" potloden:

• Timmermanspotlood
• Potlood en vulpotlood
• potlood kopiëren

Volgens zijn naam is een timmermanspotlood een belangrijk stuk gereedschap, vooral in de ambachtelijke sector, zowel in de werkplaats als op de bouwplaats, en overtuigt het met essentiële eigenschappen:

Timmermanspotloden

• Schrijf op vrijwel elk oppervlak, van hout tot steen tot beton.
• hebben een HB-hardheid en schrijven met gemiddelde druk.
• zijn vaak ovaal, soms rechthoekig van vorm en liggen veilig en comfortabel in de hand. Dit kan voorkomen dat het naar beneden en rond rolt.
• een stift hebben die ook niet rond is, maar een platte, rechthoekige vorm heeft die overeenkomt met de vorm van de pen. Het is dus mogelijk om zowel dikke als dunne lijnen te trekken (afhankelijk van hoe je de pen vasthoudt) met het timmermanspotlood.
• zijn meestal dikker en groter dan normale potloden. Ze hebben daardoor een hogere stabiliteit en vergeven ook een wat ruwer gebruik.
• hebben meestal geen gum aan het uiteinde van de pen. Hierdoor is het mogelijk om aan beide zijden te slijpen.

Als het gaat om tekenen en schrijven met precisie en helder handschrift, zijn mechanische potloden, ook wel koppelingspotloden genoemd, een goede keuze. Het belangrijkste verschil tussen vulpotloden en potloden is dat ze niet geslepen hoeven te worden. De extreem dunne stiften slijten door gebruik, maar worden daardoor niet doffer, maar behouden altijd hun vorm.

In tegenstelling tot een conventioneel potlood wordt de huls van het vulpotlood tijdens gebruik niet kleiner omdat de stiften geen integraal onderdeel van het potlood zijn. Deze worden veeleer in een stabiele etui gebruikt en kunnen op elk moment worden bijgevuld. Met behulp van een drukknop aan het uiteinde van de pen (in sommige gevallen ook een draaimechanisme) kunnen de afzonderlijke potloodstiften door een geïntegreerde klemrail naar voren worden geschoven.

U kunt vulpotloden zo vaak hergebruiken als u wilt. Door hun lange levensduur scoren ze vaak met een hoogwaardige uitstraling. Naast de standaard etuis van kunststof zijn er ook elegantere modellen van metaal, roestvrij staal en hout. Deze zijn bijvoorbeeld ideaal als cadeau-idee en voor representatieve doeleinden.

Kopieerpennen verschillen wezenlijk van conventionele potloden doordat ze onuitwisbaar schrijven en hun handschrift niet kan worden gewist. De pennen zijn daarom bijvoorbeeld geschikt voor het ondertekenen van officiële documenten, ook al worden ze daar tegenwoordig zelden voor gebruikt.

Andere onderscheidende kenmerken van kopieerpotloden zijn de ronde potloodvorm en de gekleurde stift (vaak blauw of rood). Een ander bijzonder kenmerk van de pennen is hun vermogen om te kopiëren: als je ermee schrijft op dun, in het beste geval vochtig papier, wordt het schrift op het onderliggende vel papier gedrukt en ontstaat hier een kopie: kopieerpennen worden echter niet meer vaak gebruikt voor dit doel.

Waar moet je op letten bij het kiezen van een puntenslijper?

Tenzij het een vulpotlood is, zal de stift van elk potlood vroeg of laat moeten worden geslepen, afhankelijk van hoe vaak het wordt gebruikt. Een puntenslijper is daarom een belangrijke metgezel voor elk potlood, zodat je daadwerkelijk met een scherpe stift tot aan het uiteinde van het potlood kunt schrijven.

Er is een ruime keuze uit verschillende modellen, van kunststof of metaal, met of zonder opvangbak, met één of twee gaten en met handmatige of elektrische bediening. Bij al deze aspecten bepaalt persoonlijke smaak wat u kiest.

Voor een schoon resultaat met een perfect geslepen stift moet het mes voldoende stabiel en scherp zijn. In het beste geval kan het ook op verschillende scherptegraden worden ingesteld. Zorg er ook voor dat de puntenslijper is ontworpen voor potloden (en niet voor kleurpotloden), aangezien de stift meestal dunner en slanker kan worden geslepen dan bij de kleurpotloodvarianten.

Professionals, zoals kunstenaars, gebruiken geen puntenslijpers: ze slijpen hun potloden met een snijmes en schuurpapier.

Welke tips zijn er voor het werken met potloden?

Kortom, het gebruik van een potlood spreekt voor zich. Toch zijn er enkele tips die het werken met de pennen vergemakkelijken en de resultaten optimaliseren.

• Slijp- en gummetjes zijn belangrijke hulpmiddelen die je idealiter altijd bij de hand moet hebben.
• Hoewel het mogelijk is, schrijf niet met potloden tot de laatste stronk. Want hoe korter de pen, hoe moeilijker het is om hem stevig en comfortabel vast te houden en vervolgens goed te schrijven.
• Om te schrijven, houdt u de pen stevig tussen uw duim en wijsvinger zo dicht mogelijk bij de stift voor de best mogelijke controle. Voor het schaduwen en kleuren van grotere vlakken kan de pen echter wat losser en verder naar achteren worden vastgepakt.
• Om te voorkomen dat de potloodlijnen die je al hebt getekend uitlopen, leg je een vel wit papier op de tekening waar je hand zal rusten. Idealiter zijn ook uw handen schoon.
• Anderzijds kan een potlood ook worden gebruikt om opzettelijk uit te vegen (met een vinger of een papierwisser) voor overgangen en schaduwen. Overigens werkt uitsmeren vooral goed bij houtskool.
• Als u de optie van verwijderen zonder resten open wilt houden, drukt u het potlood niet te hard op het papier. Zelfs een gum kan de inkepingen van een puntige stift niet verwijderen.
• Als je wilt dat het schrijven met potlood eeuwig meegaat, kun je je eigen kunstwerk het beste behandelen met een fixeerspray.

Potloodvlekken - hoe te verwijderen?

De uitdaging om het grafiet-kleimengsel van het potlood van kleding of andere oppervlakken te verwijderen, is niet al te groot. Potloodvlekken zijn in de regel met relatief eenvoudige middelen weer te verwijderen. Kinderachtige krabbels op het behang, op de parketvloer of op het bureau gum je eenvoudig uit met een gum. Voor kleding en ander textiel kun je het beste een speciale textielgum gebruiken. In principe komen de vlekken er echter ook uit tijdens het normale wasprogramma in de wasmachine. Niet-wasbare stoffen worden behandeld met water en galzeep.